Kızartma yaptığımız yağlar kullanılmayacak duruma geldikten sonra sabun yapımında kullanılabilir. Ben yaptım çok güzel oldu, kolay köpürüyor, kolay durulanıyor elden çabukça çıkıyor elde kaygansı bir his bırakmıyor, ve tertemiz yapıyor, yaparsanız sizin de olur.
Dikkat:
Sabun yapımında kostik kullanılması zorunludur, doğal organik vs ne olursa olsun yağın sabuna dönüşmesi için kostik şart. Kostik denilen şeye, kostik soda, sudkostik denildiği de olur. Lavabo-aç olarak da satılıyor.. Kimyasal adı Sodyum Hidroksit – NaOH olan bu alkali bileşik pH 14 olan çok çok kuvvetli bir baz olduğundan cilde teması ve buharının solunması tehlikelidir, aman diiyim. Elinize değdiğinde elinizin üstündeki yağ tabakası ile hemen reaksiyona girer, kayganlığı hissedersiniz, o derece yani. Sıvı sabun için Sodyum Hidroksit yerine Potasyum Hidroksit kullanılır, bu süreç biraz daha zahmetli bir süreç, biraz ama çok değil.
Kostik yağ ile bileşik oluştururken kimyasal bir reaksiyon olduğundan, yağın yapısı değiştiği gibi kostiğin de yapısı değişir ve artık zararlı olmaktan çıkar. Kostiğin suyla teması ve erimesi sırasında sıcaklık 80 dereceye kadar çıkabilir. Açık havada karıştırın, en iyisi cam bir kapta karıştırmak, soğuyup oda sıcaklığına gelene kadar bekletin..
Paslanmaz çelik dışında başka bir metal kap kullanmayın, alüminyum zinhar olmaz, tepkimeye girdiğinde hoş şeyler olmuyor. Cam ya da plastik kap olabilir.
Hazırlık:
Kızartma yağı ve eğer içine attıysanız limon portakal gibi meyve kabukları temiz bir bez ya da tülbent kullanarak iyice süzülmeli, içinde hiçbir parça kalmaması lazım, kahve filtresi ile süzerseniz daha iyi olur.
Bütün işlemler mutfak sıcaklığında yapılacak. Mevsime göre mutfak ne kadar sıcaksa artık, yani öyle çok hassas bir iş değil.
Aletler:
. Eriyik kabı (kavanoz)
. Karıştırma kabı ( yoğurt kabı)
. Spatula (Silikon iyidir)
. El blenderi (Çırpma teli de olur ama yorulursunuz)
. Sabun kalıbı (Sıvı sabun yapacaksanız gerek yok, karıştırma kabında kalabilir)
Malzemeler:
. 1000 gram atık kızartma yağı
. 350 gram su (Musluk suyu, kurutma makinesinden çıkan su daha iyi, saf suya yakın, kahve filitresi ile süzerek 8-15 arası ppm lik su elde edilebiliyor, aldığım saf su 5 ppm, pet şişe içme suyu 30 ppm değerini gösterdi .)
. 20 gram limon tuzu (Sitrik asit- C6H8O7 )
. 150 gram kostik (Sodyum Hidroksit- NaOH) , Sıvı sabun için 205 gram Potasyum Hidroksit- KOH)
. Koku için 10 gram bitkisel esansiyel yağ. (Tercihe bağlı, yağın cinsine göre reaksiyon etkilenebilir, portakal ve menekşe yağı kullandım sorun olmadı. Ya da limon veya portakal kabuklarını yağın içine atıp bir ay 40 gün bekletirseniz ayrıca koku için esansiyel yağ kullanmanıza gerek kalmaz, kızartma kokusunu tamamen alıyor.)
Soldaki su + limon tuzu + kostik eriyiği. Beyaz kova içinde atık kızartma yağı.
Ön soldaki küçük şişede portakal esansı var, yanındaki kırmızı sabun boyası.
Kısaca:
. Eriyik kabındaki suyun içinde limon tuzunu karıştırarak eritin.
. Kostiği eriyiğin içine azar azar katıp karıştırarak eritin.
. Eriyiği karıştırma kabındaki yağa ekleyip yaklaşık 10 dakika karıştırın
. Esansiyel yağı ekleyip bir iki dakika daha karıştırın
. Kalıba dökün
. Kalıptan çıkartın, kesin
. 6 hafta sonra kullanabilirsiniz, suda eriterek sıvı sabun olarak kullanmak için 2 hafta yeterli.
Uzunca:
Eriyik kabının içine limon tuzunu ve suyu koyup eriyene kadar karıştırın. Karışıma kostiği ekleyip eriyene kadar karıştırın.
Bu eriyiği yağla aynı mutfak sıcaklığına geldiğinde, yağın içine katıp el blenderi kullanılarak yaklaşık 10 dakika blenderin soğumasına izin verecek aralıkları vererek iyice karıştırın. Renklendirici katacaksanız bu aşamada katabilirsiniz. Karıştırma sonrasında karışım biraz kalınlaşır, çok değil biraz. Halen daha kolayca akıcıdır. Koku ekleyecekseniz bu aşamada ekleyip bir iki dakika daha karıştırarak kalıba dökün. Bazı esansiyel yağlar reaksiyonu istemediğiniz yönde etkileyebilir, bunun için internette az biraz bilgi toplamak işe yarayabilir. Kalıbın içine yağlı kağıt ya da ince bir naylon koyulması çıkartılmasını kolaylaştıracaktır. Kalıp, şekline sizin karar vereceğiniz herhangi bir materyal olabilir, saklama kabı, plastik yoğurt kabı ya da silikon kalıp, size kalmış. Ben düzgün kesilmiş straforları ahşap tutkalı ile yapıştırarak kalıp yaptım. İçine ince bir naylon koymadan sabunu kalıba dökseydim, kalıptan sabunu çıkartamazdım.
Üstünü hava almasını mümkün olduğunca engelleyecek şekilde örtün, stretch filim olabilir, ben yine aynı strafordan bir parça ile örttüm. tamamen hava almasını engellemeye gerek yok. Stretch filmin üstüne bir de bez koyarsanız ısı kaybı da azalır, sıcaklık reaksiyonun devamı ve katılaşma için lazım oluyor. Bir gün sertleşmesini beklendikten sonra (halen daha kalıptan çıkacak kadar katılaşmadıysa katılaşana kadar bekleyip) kalıptan çıkartarak dilimlere ayırın ve 6 hafta daha, iyice kuruması için bekletin. Sabun içinde katkı olmadığından çabuk eriyebilir, o zaman atarız suyun içine iyice eritip sıvı sabun olarak kullanırız. (ilk 2 haftası yağ kostik reaksiyonunun tamamlanması içindir, bu sürede ellemeseniz iyi olur, sonraki 4 hafta sabunun kuruması içindir. 6 hafta sonunda içindeki su neredeyse tamamen buharlaşmış oluyor, tartıp gördüm, 1180 gram geldi ki bu su hariç toplam ağırlığı veriyor) Sıvı sabun yapacaksanız iki haftadan sonra küçük küçük kesip suyun içine atarak (100 gram su, 20 gram sabun, daha akışkan olsun istiyorsanız 5:1 yerine 6:1 oranını kullanabilirsiniz.) iki gün erimesini bekleyip kullanabilirsiniz. Sonraki 4 haftayı beklemenize gerek yok. Sıvı sabun hafif jel kıvamında ve opak oluyor. Saf su kullanarak hazırladıysanız ve saf su içinde erittiyseniz epeyce şeffaf oluyor. Tamamen şeffaf ve jelimsi olmasın isterseniz en baştan sıvı sabun yapım tekniklerini ve malzemelerini kullanmanız gerekecek. Benim amacım minimum maliyet ve uğraşla kullanılabilir sabun elde etmek ve evde kullanmak için yapmak istediğimden sıvı sabun prosedürlerini uygulamaktansa erimesi için fazladan iki gün beklemek bana daha cazip geldi. Ayrıca herkesin kolayca yapabilmesi için daha uygun.
Al sana sabun.
Fazladan bilgi:
Tariflerde saf su kullanılması tavsiye ediliyor, musluk suyu suyunun içinde bazı mineraller bulunabiliyor, fakat musluk suyuyla da gayet gayet güzel oluyor. Sadece sabun sulandırılıp sıvı sabun olarak kullanacaksanız opak oluyor, şeffaf olsun istiyorsanız saf su ya da daha iyisi (masrafsız oluğu için) kurutma makinesinden çıkan suyu kullanabilirsiniz. Ben en azından içindeki klor ve bir miktar kireci bertaraf edebilmek için çaydanlıkta kalan kaynamış suyu kullandım. Kurutma makinesinden çıkan su daha iyi, saf suya oldukça yakın değerler veriyor. 5-15 arası ppm değerlerinde olabiliyor. Şebeke suyu 200 ppm in üstünde, damacana suyu 40 civarında. Kahve filtresi kullanarak süzmek lazım. Sitrik asit bu minerallerin ve özellikle rafine edilmiş yağlarda bulunan mineralleri bağlamak için kullanılıyor ve yağ miktarının %1-2 si kadar eklenebiliyor. Ayrıca antioksidan ve koruyucu etkisi de bulunuyor. Bitki bazlı ve biyolojik olarak parçalanabilen sitrik asidin hiçbir zararı yoktur. Limonatalara da ekşilik vermesi için karıştırılabilir. O derece yani. Asit olduğundan da kostiğin, ki kendisi bazdır, bir kısmını nötralize edeceğinden kostik miktarını artırmak gerekir. 10 gram sitrik asit, 6,25 gram kostiği nötralize eder. Yukarıdaki ölçülerde kostik miktarı bu orana uygun şekilde artırılmıştır.
Sıvı sabun yapmak istiyorsanız Sodyun Hidroksit yerine 205 gram Potasyum Hidroksit(KOH) kullanmanız gerekir. Bir kerelik karıştırma ile sabunlaşma gerçekleşmiyor, 5-10 kere, yaklaşık yarım saatlik aralıklarla birkaç dakika blender ile karıştırmanız ve sonraki günlerde bir iki günde bir spatula ile karıştırmanız gerekir. Jel Arap Sabunu kıvamına geldiğinde ya da yaklaştığında dinlenmeye bırakabilirsiniz. Zaten ürün bir Arap Sabunu olacak. 3:1 ya da 4:1 oranında sulandırarak kullanabilirsiniz. Az ya da çok su koyarak sıvılığını ayarlayabilirsiniz. Çok su koyarsanız birim hacimdeki sabunun gücü azaldığından daha fazla miktarda sabun ile temizlik yapmanız gerekir, başka da bir fark oluşmaz.
Sabundaki asıl korunması gereken oran yağ/kostik oranıdır, sabun bu ikisiyle oluşur ve kostiğin belirli miktarda yağa bağlanabilme imkanı vardır. Su kostiği eritmek için kullanılıyor, oranı hayati değil ama sabunun yapım aşamasında karıştırırkenki katılaşmasını, kuruma süresini, kürlenme süresini, kalıptan çıkarılmasını etkiliyor. Su kostik karışımına Lye diyorlar, sözlükler bunu kül suyu olarak çeviriyor. Sabunlar eskiden kül suyu ile yapılırmış. Standart su/kostik oranı 2,3 dür. ya da %70 e %30. Maksimum kostik/su çözülme miktarı yaklaşık 1:1. 1-1 den fazlası suda çözülmez. Kostik havadan nem kaptığından mutlaka hava geçirmez kaplarda saklanmalıdır. Aynı zamanda bazı metallere zarar verdiğinden; polietilen, PVC, paslanmaz çelik veya FRP ile yapılmış kaplarda saklanmalıdır. Başka bir kap kullanılacaksa kullanılmasında sakınca olup olmadığını bilmek için bi internete bakmakta fayda var. Ben boşalan plastik turşu kabında saklıyorum.
Koku için portakal yağı kullandım. Kullandığınız esansiyel yağın özelliğine göre çok farklı sonuçlar çıkabiliyor, yaptığınız sabun çöp bile olabilirmiş. Koku yağının etkisini iyi bir araştırıp öyle kullanmak lazım. Koku yağı kullanmadığınızda ise kızartma yağı olduğu için sabunda kızartma yağının kokusu kalabiliyor ama kullanımda pek hissedilmiyor. Kızartma yağının içine limon, portakal gibi meyvelerin kabuklarını atıp koku yağı kullanmaktan da kurtulabilirsiniz. Kabukları bir miktar atık yağın içine atıp blenderdan çekip kokusunun ve renginin yağa geçmesini de sağlayabilirsiniz.. Renk için de renk veren meyve ve ot kabuklarını da kullanabilirsiniz.. Bu durumda kostik ve limon tuzu dışında maliyet çıkmaz.
İki hafta sonra tamamen katılaşmayı beklemeden suyun içine atıp eriterek sıvı sabun olarak kullanmayacaksanız 4 hafta daha bekletmeniz gerekecek. Bu durumda çeşitli nedenlerle sabunun üstünde sarı ya da turuncu noktalar oluşabilir. Kimi zaman sudaki minerallerden, kimi zaman yağ oranının biraz fazla olmasından, kimi zaman kullanılan aletlerden vs bir sürü sebepten olabiliyor. Sorun yok, hiçbir zararı da yok. Sabunu gönül rahatlığıyla kullanabilirsiniz.
Şu videodaki amca atık yağdan sabun yapıyor, ama ne atık, öyle böyle değil. Demek ki bu yağda kızartılmış yiyecekleri yiyenler var.
https://youtu.be/luGGMGDtEgY
Bilimsel bişeyler izlemek isteyenler de şuraya bakabilir.
Katı: https://youtu.be/uMBeXHnWhsE
Sıvı: https://youtu.be/VeNDrtB62es
Sabun yapanların forumu da varmış
https://www.soapmakingforum.com/
Şurada sabun yapımı hakkında kimyacı bir amcanın hazırladığı epeyce Türkçe video var,
https://www.youtube.com/playlist?list=PLP3bo5sDt2Q2K-pynshBT1cfUpmMXtBxi
Atık yağ yerine çeşitli yağlar kullanılarak da farklı sabunlar yapılabilir. Oranlar için şu siteye bakılabilir.
https://www.soapguild.org/tools-and-resources/product-price-calculators/lye/
Ya da birazcık kimya bilginiz varsa daha iyisi
https://youtu.be/ZrPA9adSwj4?list=PLP3bo5sDt2Q2K-pynshBT1cfUpmMXtBxi
ve
https://youtu.be/nwW_TxG-NuM?list=PLP3bo5sDt2Q2K-pynshBT1cfUpmMXtBxi
Kostiği şuradan alıyorum, sabuna katmak istediğiniz bitkisel esansiyel yağ ve renklendirmek için boyayı da bulabilirsiniz. Slikon kalıplar da var ve tabii başka bir sürü kimyasal.
basakkimya.com.tr
ehammaddem.com (online satış)
Tahtakale Mah., Balkapanı Sok., Balkapan Han No:1, Eminönü-Fatih/İstanbul (41.01686209271488, 28.969238950408315)
Değişik yağlar ve kokular denemek istiyorum diyorsanız şuraya bakabilirsiniz. Burası toptancıdır, yağlar genellikle kiloluk, 20 cc lik 12 lik paketlerde satılıyor.
doganbaharat.com
Rüstem Paşa Mahallesi Sabuncu Han No:17/4-Z-07 Eminönü-Fatih/İstanbul (41.01601188723642, 28.970303610334774)
Neler olabilir:
Oranlara, özellikle yağ/kostik oranına sadık kalırsanız ve yapım aşamasında ciddi bir hata yapmazsanız her halukarda sabununuz olur. Belki kullanım sırasında çabuk erir, suyu içine kolay çeker, bu durumda birkaç sabunu dönüşümlü olarak kullanıp kullandığınız sabunun kurumasını sağlayabilirsiniz. Ya da daha güzeli, küçük küçük kesip bir sıvı sabun kabına atıp üzerine 5:1 (su:sabun, sabunun 5 katı ağırlığında su) oranında su katıp iyice erimesi için bir iki gün beklersiniz. Bu arada günde bir iki kere çalkalayıp eriyen sabunların su ile birleşmesini hızlandırabilirsiniz. Çalkaladığınızda köpürmüyorsa kullanıma hazır demektir. Sıvı sabun olarak kullanabilirsiniz. Ben öyle yaptım, aşağıda görüldüğü gibi sıvı sabun olarak kullanıyorum.
Hamiş:
Ben yaptım oldu, siz de yapabilin diye notlarımı yazdım, burada yapılan hiçbir işin ustası değilim hatta çırağı bile değilim, bunlar sadece hobi sayılır.
Site başlığı 